Jaką wartość stanowią dziś słowa?

Czy w przeszłości miały większą ?

“Słowa” Tadeusza Różewicza

sło­wa zo­sta­ły zu­ży­te
prze­żu­te jak guma do żu­cia
przez mło­de pięk­ne usta
za­mie­nio­ne w bia­łą
bań­kę ba­lo­nik

osła­bio­ne przez po­li­ty­ków
słu­żą do wy­bie­la­nia
zę­bów
do płu­ka­nia jamy
ust­nej

za mo­je­go dzie­ciń­stwa
moż­na było sło­wo
przy­ło­żyć do rany
moż­na było po­da­ro­wać
oso­bie ko­cha­nej

te­raz osła­bio­ne
owi­nię­te w ga­ze­tę
jesz­cze tru­ją cuch­ną
jesz­cze ra­nią

ukry­te w gło­wach
ukry­te w ser­cach
ukry­te pod suk­nia­mi
mło­dych ko­biet
ukry­te w świę­tych księ­gach

wy­bu­cha­ją
za­bi­ja­ją

źródło: https://poezja.org/wz/R%C3%B3%C5%BCewicz_Tadeusz/29584/S%C5%82owa, dostęp 26.02.2021
Na lekcjach zaproponowałam chętnym odmienić przesłanie wiersza na pozytywne.
Oto parafraza tekstu “Słowa” Tadeusza Różewicza dokonana

przez Julię Iskierkę, uczennicę klasy 8 a.

Słowa zostały wykorzystane
wypowiedziane szeptem
przez młode piękne usta

zamienione w białą różę

wzmocnione przez emocje

służ do wzbudzenia
uwielbienia

do przyśpieszenia oddechu

Za mojego dzieciństwa
słowa nie miały większego znaczenia
można je było
rzucać na wiatr

teraz wzmocnione
nasycone barwami

jeszcze pełniej jeszcze dogłębniej

ukryte w głowach

ukryte w sercach

ukryte pod sukniami

młodych kobiet

wybuchają

kochają

Czy udało się Julii odmienić przesłanie wiersza  na pozytywne?

Wier­sze Ta­de­usza Ró­że­wi­cza cha­rak­te­ry­zu­ją się pro­stym ję­zy­kiem i słu­żą wy­ra­ża­niu emo­cji.

Ce­chą utwo­ru są licz­ne prze­rzut­nie, czyli ce­lo­we prze­nie­sie­nie wy­ra­zu lub kil­ka wy­ra­zów do ko­lej­ne­go wer­su – jej funk­cją jest przede wszyst­kim zwięk­sze­nie dy­na­mi­ki utwo­ru lub za­ak­cen­to­wa­nie pew­nych tre­ści. Podkreśla prze­sła­nie utwo­ru.

W wier­szu po­ja­wia­ją się rów­nież porównania („jak guma do żu­cia”) oraz epitety („mło­de usta”, „bia­łą bań­kę”, „świę­tych księ­gach”).

Przed­ostat­nia stro­fa skła­da się nie­mal w ca­ło­ści z anafory, czy­li za­mie­rzo­ne­go po­wtó­rze­nia sło­wa w stro­fie, w celu wy­eks­po­no­wa­nia jego zna­cze­nia dla ca­ło­ści utwo­ru.

Utwór jest re­flek­sją do­ty­czą­cą zna­cze­nia sło­wa. Pod­miot li­rycz­ny, któ­ry ujaw­nia się bez­po­śred­nio przy po­mo­cy za­im­ka „ja” zwra­ca uwa­gę na zmia­ny, któ­re za­ob­ser­wo­wał na świe­cie.

słowa zostały zużyte

Oso­ba mó­wią­ca w wier­szu przed­sta­wia swo­ją opi­nię na te­mat słów. Uwa­ża, że zo­sta­ły one „zu­ży­te”, a więc wy­czer­pa­ne, po­psu­te, znisz­czo­ne. Za ta­kie pod­miot li­rycz­ny uwa­ża rów­nież obec­nie wy­po­wia­da­ne sło­wa – brak w nich kul­tu­ry i umia­ru.

osłabione przez polityków
służą do wybielania
zębów
do płukania jamy
ustnej

W dru­giej stro­fie oso­ba mó­wią­ca w wier­szu kon­ty­nu­uje swo­je po­rów­na­nia, prze­no­sząc je w re­alia po­li­ty­ki i re­kla­my. Upa­dek zna­cze­nia wy­po­wia­da­nych słów jest winą po­li­ty­ków, któ­rzy prze­ina­cza­ją wy­ra­zy lub ma­ni­pu­lu­ją nimi.

Zastanówmy się jednak, czy my również nie mamy w tym udziału?
Re­kla­ma to ko­lej­ne źró­dło nisz­cze­nia ję­zy­ka – pod­miot li­rycz­ny wska­zu­je na ten fakt, przy­wo­łu­jąc fra­zę ko­ja­rzą­cą się z wy­tar­tym, zbyt czę­sto wy­ko­rzy­sty­wa­nym i roz­po­wszech­nio­nym zwro­tem. Naj­czę­ściej po­ja­wia się on w re­kla­mach past do zę­bów. Jest wy­łącz­nie slo­ga­nem
za mojego dzieciństwa
można było słowo
przyłożyć do rany
można było podarować
osobie kochanej

Mó­wiąc o tym, że sło­wo „moż­na było przy­ło­żyć do rany” pa­ra­fra­zu­je zna­ną fra­zę „do rany przy­łóż”, któ­ra wy­ko­rzy­sty­wa­na jest do opi­su czło­wie­ka lub in­nej isto­ty o ła­god­nych ce­chach, . Sło­wo, któ­re moż­na przy­ło­żyć do rany rów­nież po­sia­da ta­kie ce­chy. Wiel­ka war­tość słów, jaką pod­miot li­rycz­ny pa­mię­ta ze swo­je­go dzie­ciń­stwa, cha­rak­te­ry­zo­wa­ła się tym, że z ła­two­ścią moż­na było po­dzie­lić się nią z bli­ską oso­bą – po­nie­waż, zgod­nie z tezą pod­mio­tu li­rycz­ne­go – kie­dyś sło­wa po­sia­da­ły war­tość i były praw­dzi­we. Za­tem uczu­cia wy­ra­ża­ne przy po­mo­cy daw­nych słów rów­nież ta­kie po­zo­sta­wa­ły.

teraz osłabione
owinięte w gazetę
jeszcze trują cuchną

Pamiętajmy o tym! Sprawiajcie każdego dnia, by wypowiadane przez Was słowa były prawdziwe i napełnione szczerymi uczuciami!

W jaki spo­sób znisz­czy­ła się war­tość słów na prze­strze­ni lat? Sło­wa „owi­nię­te w ga­ze­tę” nio­są za sobą ne­ga­tyw­ne wrażenia. Zda­niem pod­mio­tu li­rycz­ne­go obec­nie sło­wa są tru­ją­ce, cuch­ną i nie po­sia­da­ją już po­zy­tyw­nych war­to­ści. To, nad czym ubo­le­wa oso­ba mó­wią­ca w wier­szu, jest fakt, że obec­na wer­sja słów – znisz­czo­nych, zu­ży­tych – na sta­łe za­do­mo­wi­ła się w świa­do­mo­ści lu­dzi. Przy po­mo­cy ana­fo­ry pod­kre­śla więc, że za­lę­gły się one nie tyl­ko w gło­wach, ale rów­nież w ser­cach, obec­ne są w sfe­rze re­li­gij­nej („świę­te księ­gi”) i w sfe­rze mo­ral­nej („pod suk­nia­mi mło­dych ko­biet”).

 Mogą one zo­stać wy­ko­rzy­sty­wa­ne nie tyl­ko do czy­nie­nia krzyw­dy, ale rów­nież do ma­ni­pu­la­cji, gróźb, wy­wo­ły­wa­nia wo­jen lub za­mie­szek spo­łecz­nych. Wy­bu­cha­ją­ce sło­wa to też ta­kie, w któ­rych z tru­dem od­na­leźć moż­na po­zy­tyw­ne emo­cje – peł­ne są zło­ści i agre­sji. (Korzystałam ze źródła:https://poezja.org/wz/interpretacja/3211/S%C5%82owa, dostęp 26.02.2021.)

Niech każdy z Was postara się używać takich słów, które sprzyjają nawiązywaniu dobrych relacji, dodają energii.

Zapraszam do obejrzenia nagrania wiersza, wystarczy kliknąć w link poniżej:

https://www.youtube.com/watch?v=nCj3g0UDJA8&t=5s
Krótki film “Potęga słów” pozwoli Wam zrozumieć różnicę w komunikacie użytym przez niewidomego mężczyznę i tekście dziewczyny, która mu pomogła lepiej dobrać słowa.

https://www.youtube.com/watch?v=tnE7qz5GUFY

Na pewno są słowa, które lubicie słyszeć najczęściej, które Was inspirują , motywują, poprawiają Wam humor. Życzę , żebyście je słyszeli jak najczęściej!
                                                                                                           Małgorzata Knafel